Der Stock am Eisen (Mundart)
Voar longa Zaid hod z' Wean a Schlossabuar g'lebd, dear goar a lokas
Zaißarl woar.
Den hod amol sain Moasta g'schofd, mid da Schaibdrucha voar 's Schtodtoar
aussi z'foarn, duard 'n nodwendiga Lam fiar 's G'wearb aus z' grob'n und
hoam z' fiarn.
Olsbold is ah da Buar aussi g'foar'n und hod oarwad'n wöll'n; ofd'n
san oba grod af 'n Föld a Meni lifdichi Biabarln beisomma g'schtonda,
dö si justamend, um 's Lezarlg'schpül onz'heb'n, mid da Fuarm'l:
Oanichi, boanichi,
siarichi, sairichi,
ripadi, bipadi,
Knoll.
auszölö hom.
Nuon, dös woar fiar unsan Nimmabuaguad schon amol a goar a z' großi
Lokschpais. Glai hod ar ollas lig'n und schteh'n lossa, is zu 'n Biabarln
g'loffa, hod mid eana a'schpüld, d'riba d' Oorwad vagessa und af
dö Wais d' kostboari Zaid vadand'Id, bis's is finsta woar'n und d'
Biarbarln hoam san gonga.
Ofd'n hod ar wieda zua d'r Oarwad g'schaud und hob sie ong'schikd, d'
sölb fiardi z'mocha.
Dowearad is 's ob'r ollawal dumpra und dumpra woarn, und af d' letzt goar
Nochd. D'Sunn hod si bluadrod g' ob'd und a großmechdicha kohlrob'n-schwoarza
Wolkafroz hod schon grauslichi G'fris'r af d' Eard'n oba g'schnid'n.
Huhu! ofd'n is 'n Buam schiar angstli woarn. - "Vafligst! wia hon
i mi vaschpad'd. iazad hoaßt's Raisaus nemma!" sogd ar und
wiarfd schlaini d' Schauf'l und 'n Krompa in d' Schaibdrucha und foard
noch da Schtod zua.
Wiarar oba voar 's Doar is kemma, woar 's schon zuag'mochd. Ofd'n flend
ar biddali und woisöld: "Oj!; Unglikskind, wia kimma! i denn
in d' Schtod aini, ofd'n i koan Schpiar-Kraiza ho', um mar 's Doar afmocha
z'lossa. Glai mechd i's Daifls sagn, wonn i nuar aini kemma kindd!"
Koam hob ar so vamessa g'red'd g'hobd, is ah schon a klanbunkawinzig's
Mandarl voar eam g'schtond'n. Dös hod a brinrod's Wams'l onghobd,
a kohlschwoarzi Hos'n und drai schtolziaradi Hohnafedan auf 'n Huad.
"Zweg'n wos flenst, Bua?" frogd 's'n mid a kriaglad radschad'n
Schtimm.
"Oi! how i ebba nöd Nod z' flena" - sogd ofd'n da Buar
d'raf; - ,,i soll in d'Schtod aini foarn, 's Doar is oba schon zuag'mochd
und i ho hold koan'n Schpiarkraiza, um mar's afmocha z' lossa, und dahoam
kriach i iba dös noch Schlech von 'n Moasta, wal i mi vaschpad'd
ho".
"Hihihi!" kichad's Mandarl in 's Faist'l: "Nuß af
d'Nochd, Nuß af d'Nochd! Dös war koan ibli B'schearing! Oba
san nuar ruawi, Buar. I bin da - nuon, ma red'd nöd gearn dovon;
ofd'n wiarst wohl ainseg'n, daß i dar hölfen konn, wiar i's
ah wüll. - Schau; i gieb d'r an'n Schpiarkraiza, du sollst koani
Schlech kriag'n und no dozua, vamech maina Mochd, schon an moardg'schikda
Schlossa wearn, wonnst mar vaschprigst, daß d'main wüllst sann,
wonnst in dain'n Leb'n oan'n oanzing'n Sunndo aus da halinga Meß
ausblaibst"".
,,Dös konn i so laichd dan! Ar soll mi not dawischa!" denkd
si da Buar und schlogd laichdsini ain; giebd 'n rod'n Mandarl, wal ar
hod nöd schraib'n kinna, drai Drepf'l von sain'n Hear Muad ols a
Pfond, voar dö eam hearngeg'n 's sölbichi 'n Schpiarkraiza raichd,
und ofd'n san. s' hold vanonda gonga. Der Buar hod si oba schlaini afmocha
lossa, und wiarar hoam is kemma, is eam sain Moasta goar fraindli ingeg'n
gonga, hod 'n an'n flaißinga Buam g'scholdn und eam hinlangli z'essa
geb'n. - Nuon, dös is guad.
N nagst'n Moaring, wia da Moasta, G'söll und Learbuar in 'n Faija
oarwad'n dad'n, kimmd 's rodi Mandarl und frimmd fiar d' Wean'r Oach'n
an'n aifanan Ring on und goar a kinstlig's G'schlos. Dös draud si
weda da Masta noh da G'söll z' mocha. Ofd'n schtölld si 's Mandarl
schiach und duad sog'n: "Ai, wos sands ös voar schändlich:
Fredda! Enka Learbuar is s'schikda als ös!"
"Und wonn ar's z' somm bringa duad" - sogd d'raf grinslad da
Moasta - "so soll ar schtandabedi fray sayn und G'söll".
Ofd'n sogd da Buar, dear goar nigs B'sunöas on da gonz'n G'schichd
find'd, wal eam da Daifl blend'n duad: "Moasta, 's güld!"
und hebd glai dron z'oarwad'n on, und in a Schtund woar's G'schlos ah
schon figs und fiardi.
D'raf is ar mid'n Mandarl zua da Wean'r Oach'n gonga, hod d' sölb
mid'n Ais'nring aing'fongd und 's kinstli G'schloß d'ron g'schlog'n,
und wia dos woar g'scheg'n, hod's Mandarl zuag'schpiard, 'n Schliss'l
aing'schteckd und is hold vaschwunda. Sid da Zaid oba hoaßt d' Oach'n
und d'r Oard, wo s' schtehd: Da Schtog om Aff'n.
Da Buar is oba glai a G'söll woarn, hod sain'n Fraibriaf kriagd,
is ofd'n, wia 's bai dö Hondwearkslaid da Brau' is, in d'Fremd g'wondad
und hod si bainan'n Niarnbearcha Schloss'r aindingd.
Ofd'n sogd da Niarnbearcha wiarar in da Frua afschtehd, zua sain'n Learbuam:
"Hearst! wonn da fremdi G'söll kimmd, soch eam, ar soll Fenstagada
mocha; 's san a so a Mein doda, daß ar woarli d' gonzi Wocha wiard
d'ron z'oarwad'n hon."
"Ai Moasta", sogd d'raf da Buar, "da G'söll is schon
sid eana Schtund doda, und d' Fenstagada san schon olli fiardi. Ar mechd
gearn wissa, wos ar iazad oarwad'n soll?"
Ofd'n hod si iba dös da Niarnbeacha daschtaund und sogd: "Schlabbra
Wuarscht! wonn dear so flink is, wo nimm i denn z' gniag'n Oarwad voar
eam hear? Ofd'n moch ar'n aisanan Ombos zun'an'n Godaweark schwoass'n."
Koam hob oba dös unsa G'söll vanumma, so wiarfd ar in Wiz, daß
's gischt und zischt, 'n Ombos in 's Faija und schwoaßt 'n zuar
an'n Gadawerk.
Ofd'n woar da Niarnbearcha so volla Schroka, daß ar'n glai aus 'n
Deanst hod don.
Dear is oba wieda z'ruck af Wean zua gonga. -
Wiarar d'sölb'n onkimmd, heard ar so hin und hear blauscha: "daß
's d'Obrikaiö hold rechd vadriassa dad, daß a schtogwüldfremda
Mendsch 'n Schliß'l hed zua 'n G'schloß on da Wean'r Oach'n,
und daß s'den gearn 's Moastarechd gabad, den 's g'langad, an'n
naich'n Schliß'l dozua z'mocha."
Ofd'n woar unsa G'söll glai af da Hech und hod si ondrog'n, an'n
sölchan fiardi z'mocha.
Nodiarli woar oba 'n rod'n Mandarl mid den nöd deand. Ofd'n olsa,
wia da Schlossa 'n Schlißl schwoaßt, sezt sa si unsichboar
in 's Faija und vadrahd eam'n Schlißlboard. D'r ohg'wigsti Schlossa
hob oba den Schobanok glai g'miarkd, schiabd goar pfiffi 'n Schlißl
mid 'n abi ong'sezt'n Board in 'n Schwoaßofa wied'r aini, und wal
's Mandarl voar laudda Wuad und Aargr oarnli blind woar, hod's'n wieda
umdrahd, und af dö Wais is ar rechd ong'sezt aus 'n Faija aussa kemma.
Ofd'n is da Schlossa mid d'r Obrikaid zua d'r Oach'n gonga und hod 's
G'schloß afg'mochd, doar dös mar eam ah glei hod's Buarch'r
- und Moastarechd geb'n; - und dös hod'n so lusti g'schimmd, daß
ar hollaud g'ju-chazt hod, ofd'n ah an'n Nog'I zu'n ewinga Ondenka in
d' oldi Oach'n schlogd und 'n Schliß'l in d'Hech wiarfd, dear oba
zuar Ollamonn's Schroka nöd wied'r is af d'Erd oba g'foll'n.
Sid da Zaid is sain G'schiklikaid ollawal laudmoaricha woar'n, und ar
hod goar vüll Joar schon in Glik und Raichdum g'lebd, glaiwölst
hod ar nöd af God vagessa, is olli Sunndo flaißi in d'Meß
gonga und hod iazad goar ofdmols sain godlos's Jugadschtik'l biddali b'raid.
Oba öa besi Faind, dear schon amol is saina Moasta woarn, hod nöd
mear von eam ohg'lossa, hod, nuar z' schlaini wieda, sain rajigs G'miad
undadrukd und sain G'wiss'n b'daköld mit Saus und Braus und auad'n
Leb'n.
Und so is ar in an'n Sunndo in da Frua mid sain'n Komarodnan in'n Wainkölla
bai'n schtoanan Kleeblad'l unda'n Duchlab'n g'sessa, hod zechd und woar
volla Foksna. Ofd'n hod's zehni g'schlog'n.
"Ai, iazad muaß i in d' Meß geh'n", sogd da Schlossa
und hebd si von 'n Sess'l af.
"Ah noan", sog'n d' ondan, "host jo noh Zaid; mar wöll'n
noh a Biss'l drinka und wi'arf'ln!"- Und sö hon g'soffa und
g'schpüld- ofd'n hoö's oalifi g'schlog'n.
"Ai, iazad muaß. i ob'r in ö'Meß geh'n", sogd
wieda da Schlossa und hebd si von'n Sess'l.
"Noan, noan", learman d'ondan, "host jo noh a holb's Schtind'l
Zaid, - und dös wöllmar noh mid drinka und wiarf'ln zuabringa!"
- Und da Donz is af 's naichi ongonga; - ofd'n hod's holba zwö'lfi
g'schlog'n. Kasweis is iazad da Schlossa d' Schtiag'n affi g'schtiarzt
und da Schteffaskiarcha zua. - Au weh! duard woar 's oba wiar auskiard.
An oanzig's old's Muadarl hod ar noh dablickd, dö ar frogd: "Um's
Himm'lswülln, liab's Frau'l, is d' lezti Meß schon aus?"
- "D' lezti Meß? - 'Sis jo schon zwölfi vabai!""
sogd d'raf 's bidriacharische Daif'lswai, ob's glai koam holba zwölfi
woar.
"O, main himmlischa Voda, so hon, i main Sölikaid valoarn!"
wois'ld da Schlossa, schtiarzt vazwaif'ld in'n Wainkölla z'ruck,
raißt saini sülban Knepf von'n Rog und schenkd s'sain'n Komarodnan
ols a woarnad Ondenka.
Dawal hod's wiarkli zwölfi g'schlogn, und mid 'n letz'n Schtroach
schtehd 's rodi Mandarl d'robnad bei da Diar und ruafd obi: "Du,
vasoam d'Meß nöd! Hearst zwölfi laidd'n?"" -
Ofd'n schtaigt da Schlossa gonz varukd in d'Hech affi und's Mandarl woar
gretz'r ols ear; und sö gengan mid z'somma; und wia s' af'n Schteffasfraidhof
san, schraid'd neb'nst eam a bluadroda Ris; und wia s' zu da Kiarchadiar
kemman, sogd just da Gaistli bei'n Oldoar: "D' Meß is aus!"
- ofd'n hod da bluedrodi Ris kohlschwoarzi Hearnd'ln und Graiffaklaua,
foßt mit an'n Ingrimm 'n Schlossa und fliagd mit eam in d' sausadi
Lufd.
Gengan Ob'nd zua hod ma sain'n zafezt'n Laib af'n Rob'nschtoan licha g'fund'n
und 's oldi Muadarl is vabai gonga und hod gsogd.- ,,Jo, jo, voargedon
und nochbidochd, hod Monich'n in groß's Laid'n brochd!"
Quelle: Die Sagen und Legenden
der Stadt Wien, herausgegeben von Gustav Gugitz, Wien 1952, Nr. 22, S.
36ff
Für SAGEN.at korrekturgelesen von
Anja Christina Hautzinger, April 2005.